عباس كيارستمي، پديده اي جهاني در عرصه سينما

شنبه ۱۹ تیر ۹۵ | ۱۲:۴۸ ۱۷ بازديد

خبر درگذشت كيارستمي در سن 76 سالگي در فرانسه بر اثر بيماري سرطان دستگاه گوارشي، خبري ناگوار بود كه شامگاه دوشنبه چهاردهم تيرماه انتشار يافت. هر چند بيماري كيارستمي مقدمه اي بر اين خبر بود اما بزرگي جايگاه كارگردان نامي سينماي ايران و جهان مرگ او را به رخدادي شوك آور و بسيار غمبار تبديل كرد. "عباس كيارستمي" شاخص ترين چهره سينماي ايران در جهان و نگيني درخشان بر تارك اين سينما بود. وي افزون بر سينماگري، نويسنده، نقاش و عكاسي زبردست به شمار مي رفت.

كيارستمي در يك نگاه
كيارستمي در سال 1319 در تهران به دنبا آمد. او كه از نوجواني با نقاشي وارد دنياي هنر شد در دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران نقاشي و طراحي را فراگرفت. پس از آن به طراحي جلد كتاب و پوستر پرداخت و در ادامه با ساخت تيتراژ فيلم "وسوسه شيطان" ساخته "محمد زرين دست" وارد سينما شد. طراحي پوستر و ساخت تيتراژ فيلم هاي چون "رضا موتوري" و "قيصر" باعث همكاري و رفاقت طولاني او با "مسعود كيميايي" كارگردان و فيلمنامه ‌نويس سرشناس ايراني شد. او پس از آن به كانون پرورشي فكري كودكان و نوجوانان رفت و در سال 1349 فيلم كوتاه "نان و كوچه" را ساخت.

فعاليت در كانون پرورشي فكري كودكان و نوجوانان نقطه عطفي در فعاليت هنري كيارستمي به حساب مي آيد زيرا آشنايي با فضاي ساده و با صداقت كودكان چيزي بود كه كيارستمي با آن ارتباط عميق و درستي برقرار مي كرد؛ به همين خاطر بود كه در ادامه فعاليت هايش چه در ساخت فيلم هاي كوتاه و مستند و چه فيلم هاي بلندش ردپاي اين كودكي، سادگي و معصوميت به وفور يافت مي شود.

كيارستمي فعاليتش در ساخت فيلم هاي كوتاه و مستند براي كانون پرورشي را تا سال 1353 ادامه داد. وي در اين مدت با بزرگاني چون "امير نادري"، "پرويز دوايي" و "حسن رفيعي" همكاري كرد كه جوايز بسياري هم در جشنواره بين المللي فيلم كودكان و نوجوانان تهران، "جشنواره مسكو" و "جشنواره فيلم ريميني" از خود كرد.

شايد مطرح ترين فيلم كوتاه كيارستمي "قضيه شكل اول، شكل دوم" باشد كه در سال 1358 ساخته و 1388در فضاي اينترنتي منتشر شد؛ فيلمي كه در آن براي راه حل مساله ساده تنبيه دانش آموزان يك كلاس با مطرح ترين چهره هاي سياسي آن زمان به مصاحبه پرداخته بود اما به دلايل سياسي نمايش داده نشد. اولين فيلم بلند كيارستمي يعني "گزارش" هم در سال 1356 ساخته شد.

اثرگذاري در داخل
بعد از پيروزي انقلاب اسلامي، كيارستمي هم فيلم كوتاه و مستند ساخت و هم طرح و ايده براي فيلمسازان ديگر ارايه كرد چنانكه به وضوح تاثيرهاي مستقيم و غيرمستقيم كيارستمي را در آثار فيلمسازان مطرحي چون "ماني حقيقي" (كارگران مشغول كارند) ، "جعفرپناهي" ( بادكنك سفيد و طلاي سرخ) ، "ابرهيم فروزش" (كليد)، "عليرضا رييسيان" ( سفر و همچنين ايستگاه متروك) ، "محمد علي طالبي" (بيد و باد) مي توان ديد. "نيكي كريمي" و "مانيا اكبري" و ده ها فيلمساز جوان ايراني كه بعدها حتي موفق به دريافت جوايز جشنواره فيلم كن شدند، از شاگردان كيارستمي بودند. همچنين افرادي چون "آناهيتا قزويني زاده" كه در سال 2013 جايزه نخست فيلم هاي كوتاه "سينه فونداسيون" فستيوال كن را تصاحب كرد از شاگردان وي به شمار مي رفت.

دستيابي كيارستمي به شهرتي بين المللي
پس از ساخت چند فيلم كوتاه ديگر، موفقيت هاي فرامرزي كيارستمي شروع شد. منتقدان سه فيلم "خانه دوست كجاست؟"(1987) ، "زندگي و ديگر هيچ" (1992) و "زير درختان زيتون" (1994) را به "سه ‌گانه كوكر" يا "سه‌گانه زلزله" تشبيه كرده‌اند چون هر سه فيلم، روستايي به نام "كوكر" در ايران را به تصوير مي‌كشد. پايه فيلم به زمين‌ لرزه رودبار و منجيل مربوط مي‌شود كه در آن 40 هزار تن جانشان را از دست دادند.

كيارستمي از نمادهاي زندگي، مرگ، تغيير و دوام براي ارتباط سه فيلم استفاده مي‌كند. جشنواره "لوكارنو"، "استانبول"، "مونترال"، "بوسان"، "آمستردام" و "كن" از جمله جشنواره هايي بودند كه هريك از اين سه فيلم در آن ها برگزيده يا نامزد بهرين فيلم شدند. كساني همچون "آدريان مارتين" فيلم شناس، سبك اين سه‌گانه را هندسي مي ‌دانند مانند ارتباط الگوهاي زيگزاگي در چشم‌ اندازها و مناظر هندسي فيلم با زندگي واقعي و نيروهاي جهاني. فلاش‌ بك‌ هايي كه در مسير پر پيچ و خم زندگي فيلم و ديگر هيچ ديده مي ‌شود، به نوبه خود ذهن بيننده را به فيلم خانه دوست كجاست در سال 1987 يعني پيش از زلزله مي‌برد. اين مساله به ‌طور نمادين ما را به ‌سوي اتفاق هاي بعد، در فيلم زير درخت زيتون سوق مي ‌دهد. در سال 1995 ميلادي، "ميراماكس فيلمز" يك شركت رسانه‌اي و توزيع فيلم، زير درختان زيتون را در آمريكا منتشر كرد. كيارستمي براي فيلم تحسين شده زير درختان زيتون براي نخستين بار نامزد دريافت نخل طلايي جشنواره فيلم كن شد.

"طعم گيلاس" در سال 1997 ميلادي موفق به دريافت بهترين فيلم جشنواره كن يا نخل طلا شد كه اين اولين و آخرين موفقيت بين المللي سينماي ايران براي دريافت نخل طلاي كن بوده است. طعم گيلاس فيلمي ضد مرگ و در مدح زندگي است كه به واقع مانيفست مهم و تاثيرگذاري براي انسان ها در همه دوره ها و مكان ها است.

كيارستمي در سال 1999 فيلم "باد ما را خواهد برد" را مقابل دوربين برد. وي براي اين فيلم نامزد دريافت جايزه شير طلايي جشنواره فيلم "ونيز" بود اما موفق به كسب جايزه شير نقره‌ اي شد. همچنين اين فيلم ضمن دريافت "جايزه فيپرشي" جشنواره فيلم ونيز به عنوان يكي از يكصد اثر برتر سينماي جهان در دهه گذشته از نگاه برگزاركنندگان جشنواره بين‌المللي فيلم "تورنتو" انتخاب شد. داستان فيلم در مورد گروهي روزنامه‌ نگار است كه براي توليد فيلمي مستند از آيين سوگواري به روستايي در كردستان مي‌روند اما پيرزني كه قرار است بميرد، نمي‌ ميرد.

پس از ساخت مستند "اي بي سي آفريقا" در اوگاندا در سال 2001 ، كيارستمي يكسال بعد فيلم "ده" را كارگرداني كرد. در اين فيلم زني درون خودرويي نشسته ‌است و در 10 سكانس با 10 شخص گفت وگوهايي انجام مي ‌دهد و نمايي از زندگي زن امروزي در ايران را تصويرگري مي كند.

اين سبك فيلم‌سازي مورد تجليل بسياري از منتقدان حرفه‌اي همچون "اي آو اسكات" قرار گرفت. اسكات در نيويورك تايمز مي‌نويسد: كيارستمي علاوه بر اينكه شناخته ‌شده‌ترين كارگردان ايراني در سطح بين‌ المللي در دهه گذشته بوده است، جزو پيشروان سينماي اتومبيل نيز هست. ...او مي ‌داند خودرو مكاني ا‌ست براي تفكر، مشاهده و بالاتر از همه، صحبت كردن. "كايه دو سينما" مجله سينمايي تاثيرگذار و معتبر فرانسوي نيز اين فيلم را جزو 10 فيلم برتر دهه نخست هزاره سوم معرفي كرد. افزون بر آن، اين فيلم در سال 2002 نامزد دريافت نخل طلايي جشنواره فيلم كن شد.

پس از آن كيارستمي به ترتيب فيلم هاي "پنج"، "10 روي ده"، "جاده هاي كيارستمي" و "بليت ها" را در حد فاصل سال هاي 2003 تا 2005 كارگرداني كرد. او در ساخت فيلم بليت ‌ها با فيلمسازان مطرح جهان همچون "آرمانو اولمي" و "كن لوچ" همكاري كرد؛ فيلمي سه اپيزودي كه كارگردان يكي از اپيزودهاي آن كيارستمي بود.

در سال 2008 ميلادي، فيلم "شيرين" تجربي ترين فيلم كيارستمي بود كه وي در مقام كارگردان و نويسنده آن ظاهر شد. اين فيلم تصويرگر نگاه 113 بازيگر زن، بدون هيچ سخني به دوربين فيلمبرداري است در حالي كه نواهايي از قرائت منظومه خسرو و شيرين نظامي گنجوي به گوش مي‌رسد. بازيگران فيلم به‌ جز "ژوليت بينوش" هنرپيشه فرانسوي، همگي ايراني و از هنرپيشگان حرفه ‌اي سينماي كشورمان هستند. اين فيلم نامزد جايزه بهترين فيلم خارجي زبان جشنواره فيلم ونيز در سال 2008 شد. شيرين به نوعي نگاهي به نسل هاي مختلف بازيگري زن در ايران مي اندازد. در اين فيلم، بازيگران برجسته اي چون "پوري بنايي"، "حميده خيرآبادي"، "باران كوثري" و "پگاه آهنگراني" ايفاي نقش مي كنند.

"كپي برابر اصل" و "مثل يك عاشق" شروع تازه اي از خلاقيت هاي هنري كيارستمي بود چرا كه به ترتيب فيلم نخست در ايتاليا و دومي در ژاپن ساخته شد. با وجود اين كه هر 2 فيلم در سال هاي 2010 و 2012 نامزد نخل طلاي كن شدند، حرف و حديث هاي زيادي بين منتقدان در مورد كيفيت اين فيلم ها به وجود آمد زيرا كيارستمي از آن فضاي كودكانه و روستايي فاصله گرفته و سينماي داستاني با شكل روايي متفاوتي را شروع كرده بود كه به نظر خيلي موفق نمي آمد.

داوري در جشنواره هاي متعدد معتبر جهاني كه به تازگي عضويت در آكادمي اسكار هم به آن اضافه شده است، آهنگسازي، طراحي صحنه، پوستر و لباس، تدوين، بازيگري و رهبري اپرا، عكاسي طبيعت و تاليف 2 كتاب "حافظ به روايت كيارستمي" و "سعدي از دست خويشتن فرياد" از ديگر فعاليت هاي اين هنرمند برجسته و همه فن حريف ايراني به حساب مي آيد.
كيارستمي همچنان بارها در فهرست برترين هاي مجله ها و سايت هاي معتبر جهاني از جمله "گاردين" و "تايم" قرار گرفت و جوايز متعددي از آكادمي هاي معتبر فيلمسازي و هنري جهان و همچنين دكتراي افتخاري و جايزه يك عمر فعاليت هنري را دريافت كرد.

فرجام سخن
آن چه اشاره شد تنها گوشه اي از زندگي هنري اين سينماگر برجسته را به تصوير كشيد. درباره بزرگي و جايگاه ويژه كيارستمي در سينماي جهان، "ژان لوك گدار" سينماگر برجسته گفته است: سينما با گريفيث آغاز مي‌شود و با كيارستمي پايان مي‌يابد.

از ويژگي هاي اخلاقي رفتاري بارز كيارستمي، عشق و علاقه او به وطنش بود كه در اين باره گفته است: اگر درختي را كه ريشه در خاك دارد از جايي به جاي ديگر ببريد، آن درخت ديگر ميوه نمي ‌دهد و اگر بدهد آن ميوه ديگر به خوبي ميوه‌ اي كه در سرزمين مادري اش مي‌تواند بدهد نيست. اين يك قانون طبيعت است. فكر مي‌كنم اگر سرزمينم را رها كرده بودم درست مانند اين درخت شده بودم.

ناگفته نماند پس از انتقال پيكر عباس كيارستمي از پاريس به ايران در شامگاه 18 تير ماه، آيين بدرقه و تشييع پيكر آن مرحوم يكشنبه 20 تير ماه از مقابل ساختمان كانون پرورش فكري كودكان و نوجوان در خيابان حجاب ساعت 8:30 براي خاكسپاري به سمت لواسان برگزار خواهد شد.

روحش شاد و يادش گرامي باد

كانال تلگرام

fizikeskandari@

آپارات

فيلم هاي آموزشي آپارات

ويديوهاي آموزشي عقيل

حميد اسكندري دبير فيزيك

منطقه سه تهران در آپارات

كانال آموزش فيزيك

دبير فيزيك آپارات

همه موضوعات درس فيزيك

دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك دبير فيزيك

دبير فيزيك دبير خصوصي فيزيك دبير فيزيك خصوصي دبير رسمي فيزيك منطقه 3 تهران تدريس فيزيك تدريس خصوصي فيزيك دبير فيزيك عقيل ( حميد ) اسكندري دبير خصوصي فيزيك دبيرفيزيك دبير فيزيك دبير خصوصي فيزيك دبير فيزيك خصوصي دبير رسمي فيزيك منطقه 3 تهران تدريس فيزيك تدريس خصوصي فيزيك دبير فيزيك عقيل ( حميد ) اسكندري دبير خصوصي فيزيك دبيرفيزيك دبير فيزيك دبير خصوصي فيزيك دبير فيزيك خصوصي دبير رسمي فيزيك منطقه 3 تهران تدريس فيزيك تدريس خصوصي فيزيك دبير فيزيك عقيل ( حميد ) اسكندري دبير خصوصي فيزيك دبيرفيزيك دبير فيزيك دبير خصوصي فيزيك دبير فيزيك خصوصي دبير رسمي فيزيك منطقه 3 تهران تدريس فيزيك تدريس خصوصي فيزيك دبير فيزيك عقيل ( حميد ) اسكندري دبير خصوصي فيزيك دبيرفيزيك دبير فيزيك دبير خصوصي فيزيك دبير فيزيك خصوصي دبير رسمي فيزيك منطقه 3 تهران تدريس فيزيك تدريس خصوصي فيزيك دبير فيزيك عقيل ( حميد ) اسكندري دبير خصوصي فيزيك دبيرفيزيك دبير فيزيك دبير خصوصي فيزيك دبير فيزيك خصوصي دبير رسمي فيزيك منطقه 3 تهران تدريس فيزيك تدريس خصوصي فيزيك دبير فيزيك عقيل ( حميد ) اسكندري دبير خصوصي فيزيك دبيرفيزيك